27 september : concentratiekamp Bergen-Belsen

 

Na een nacht waarin het constant geregend heeft, vult ook de ochtend zich met regen. Het lijkt of de hemel een boel tranen over de aarde stort.

 

Misschien het uitgelezen moment om nu een bezoek te brengen aan het Concentratiekamp van Bergen-Belsen, de stad van de levende doden.

En zo geschiedde.

 

 

Vermits het ideaal weer was voor ons om in de auto te blijven kon het ook. Tja, wij hebben lekker liggen slapen, het zal ons worst wezen dat we hier in ons eigen Katje liggen. Wij bewaken hem wel terwijl de baasjes naar de triestheid van het verleden gingen om daar alle mensen te gedenken die in deze horror hebben geleefd of er het leven lieten.

 

We gaan de rest van deze blog dan ook door ons bazinneke laten schrijven want de baasjes hebben het met eigen ogen gezien en gevoeld. Zij hebben ook een doel op al hun reizen :

Ze willen dat de mensen  niet vergeten wat zich tijdens de oorlogsjaren heeft afgespeeld en dan wel tijdens alle oorlogen, maar vandaag speciaal die van 1940-1945. En hopelijk leren de mensen ooit dat haat enkel voor ellende zorgt en dat  oorlog nooit een oplossing is. 

 

Nu dus het woord aan bazinneke :

 

 

                                 

Al meteen bij aankomst sta je verbaasd over de immense grootte van het terrein.. En weer stel je jezelf de vraag, hoe het kan dat niemand hier iets van geweten heeft, dat niemand van de omwonenden ooit iets gezien heeft, laat staan iets vermoedde. 

Als één van de grootste concentratiekampen van Duitsland was het  bijna 55 ha groot, omheind door 2,5 meter hoge hekken van grote houten palen met prikkeldraad. 

Vanaf 1941 was het in handen van de Wehrmacht, in april ‘43 namen de SS’ers een deel van het terrein over om er een concentratiekamp voor Joodse gevangen te vestigen. Vanaf ‘44 werden er ook gevangenen uit andere kampen, welke niet meer in staat waren om te werken, ondergebracht. Vanaf augustus ‘44 werden vrouwelijke gevangenen vanuit onder andere Auschwitz gedeporteerd naar Bergen-Belsen.

 

 

Als eerste kom je de steen tegen (foto helemaal bovenaan) met daarop heel groot de woorden Bergen-Belsen.  Wanneer je links van deze steen kijkt zie je een uitgestrekt landschap met grasheuvels. Hier liggen de méér dan 10.000 lichamen begraven die de Britten bij de bevrijding aantroffen in het kamp. Deze mensen werden dus op het terrein zelf begraven door de bevrijders.

Bij elke grafheuvel werd een steen geplaatst met het aantal mensen wat daaronder begraven ligt.

‘Hier rusten 5000 doden.’   ‘Hier rusten 2.500 doden.’  ‘Hier rusten 1.000 doden.’ Niet te bevatten, die immens grote getallen, het geeft een beklemmend gevoel.

 

 

 

 

Vlak bij de massagraven aan beide kanten van het grote veld zie je een soort van ‘grafstenen’. Het zijn echter herdenkingsstenen die geplaatst zijn door familie en vrienden van de slachtoffers. Op het veld zijn er meer dan honderd te zien. Zo is er ook een herdenkingssteen voor de voor iedereen gekende zussen Anne en Margot Frank.  Maar ook herdenkingsstenen voor landgenoten, zelfs voor onbekenden.

                                 

Eind 1945 zorgt de Sovjet-Unie voor een monument ter herinnering aan de ongeveer twintigduizend gestorven Sovjet-krijgsgevangenen.

Het gebouw der stilte of ook wel Het gebouw met de briefjes genoemd.

Wanneer je het futuristische gebouw binnenstapt zie je diverse bankjes voor een steen waarop heel veel papiertjes liggen onder andere, kleine stenen. Op die papiertjes staan verschillende verhalen van bezoekers aan het herinneringscentrum. Maar de boodschap van al deze briefjes zijn bijna allemaal hetzelfde.

 

Door de Poolse overlevenden werd, de dag na de bevrijding, een groot berken-houten kruis opgericht. Dit ter herdenking van al de vrouwen, kinderen die vermoord zijn in de concentratiekampen.

Vandaaruit zie je een groot monument, opgericht voor de tienduizenden (Joodse en niet-Joodse)  slachtoffers van het concentratiekamp. Het is een grote obelisk met daarachter een wand met allerlei inscripties vanuit verschillende landen.

Het monument werd in 1952 onthuld op bevel van het Britse leger. Op deze plaats is elk jaar op 15 april, de dag van de bevrijding, een herdenkingsplechtigheid.

                                     

                                 

 Rondom de obelisk staan de jaartallen.

Even verderop bevindt zich de plaats waar ooit het crematorium stond, welk vanaf het voorjaar van 1944 werd gebruikt. De mannelijke gevangenen moesten de lichamen vanuit de houten barakken er naar toe brengen. Wat er met de as van de lichamen gebeurde, blijft een raadsel. Maar er is wel geweten dat, vlak voor de bevrijding, de nazi’s nog probeerden om zoveel mogelijk lichamen te verbranden.

In de laatste maanden voor de bevrijding kregen de gevangenen in het concentratiekamp amper iets te eten. Sommige gevangenen aten zelfs vlees van de doden om er geen eten meer was. Het is dan ook niet verwonderlijk dat meer dan 52.000 gevangenen stierven door gebrek aan eten, medische zorg en de onmenselijke behandeling van de SS’ers.

Volgens de soldaten van het Britse leger die op 15 april 1945 de 53.000 gevangenen bevrijdde, was de stank zo erg dat het te ruiken was tot aan de hemel.

 

 

 

Op het oudste gedeelte van het kamp was eerst een krijgsgevangenenkamp voor Franse en Belgische krijgsgevangenen. Later kwam hier "Het Grote Vrouwenkamp". Hier zaten vrouwen met kinderen in alle leeftijden, Sinti- en Romavrouwen met hun kinderen, zwangere vrouwen en in dit gedeelte werden hier ook kinderen geboren.

We lopen verder over het pad naar de begraafplaats. Deze begraafplaats hadden we al eerder bezocht, net als nog een paar andere herdenkingsplaatsen van het concentratiekamp. Zo moesten Lemmy en Wodan niet zo lang alleen in de auto blijven zitten.

Even verder kwamen we dan aan het "Sterkamp", de appelplaats van het concentratiekamp Bergen-Belsen. Het Sterkamp werd zo genoemd omdat de Joodse gevangen een gele ster droegen. Op de appelplaats moesten de mannen, vrouwen en ook de kinderen dagelijks urenlang in de brandende zon, bij slecht weer in de regen of sneeuw staan om geteld te worden.

 

Als je van het voormalige concentratiekamp terug naar de parking loopt, dan  kom je nog aan een groot grijs en donker gebouw. Dit is het documentatie-/informatiecentrum. Hierin vind je de geschiedenis van Bergen-Belsen. Je voelt je daarbinnen heel klein en kwetsbaar. 

Al die informatie die je eigenlijk niet kan bevatten. In deze ruimte vind je ook spullen die bewaard zijn gebleven. Zoals flesjes, pannetjes en andere kleine dingen die gevonden werden in de barakken of aan de fundamenten van de vernietigingsplaatsen.

Er is ook kleding te bezichtigen zoals een soldatenuniform, een verpleegstersuniform, maar eveneens de typische kleding die de krijgsgevangenen droegen.

En verder zijn er  documenten, maar ook veel foto's. Pijnlijke, verdrietige, gruwelijke foto's. Krijgsgevangenen krijgen een naam, een gezicht, wat het nog veel aangrijpender maakt. 

 

In het midden van een donkere kamer, achter gordijnen waarnaast de tekst hangt : ‘Deze beelden zijn niet geschikt voor kinderen onder de 14 jaar’ zijn twee schermen. Er wordt filmmateriaal vertoond van het Britse leger die het kamp bevrijdde van de Duitse bezetter. De film is een historisch document geworden en de waarschuwing die buiten voor de kamer te lezen was, is niet voor niks, de beelden blijven op je netvlies gebrand staan.

Bij de bevrijding, lagen er nog meer dan 10.000 lichamen open en bloot op de grond. Je ziet lijken weggedragen worden die uiteindelijk in een grote kuil worden gegooid. Je ziet er geen mensen meer in, het waren nog slechts hoopjes botten. Er  waren zoveel dode lichamen dat er uiteindelijk bulldozers werden gebruikt om de lichamen te verzamelen in de grote kuilen die wij als massagraven konden bezoeken. Die beelden, die je je echt niet kan voorstellen, kan je amper aanzien.

 

 

Van het concentratiekamp Bergen-Belsen is tegenwoordig weinig meer over. De Britten brandden de barakken af om verdere verspreiding van ziektes, zoals tyfus en difterie te voorkomen. Het crematorium is weggehaald toen de grond werd gebruikt voor een herdenkingsplaats in de zomer van 1946.

En dat op zich is natuurlijk jammer omdat het nu zo moeilijk voor te stellen is hoe die mensen écht moesten overleven.

Gisteren in de veewagen, voelde je bijna daadwerkelijk het leed van deze mensen, je stond er zelf in en dat gevoel mis je deels doordat je niet in een barak kan kijken, niet de latrines kan zien, niet de verbrandingsovens, dat zou je nog méér de angst en het leed van deze mensen hebben laten zien.

Desalniettemin bezorgt het lopen over het terrein je kippenvel. De stilte op dit immens grootte terrein is beangstigend. Je hoort er enkel de wind ruisen door de bomen en af en toe een knal van het militaire oefenterrein een beetje verderop.

 

 

 

 

En na dit verslag nemen wij weer de pen in onze pootjes, de baasjes hebben even tijd nodig om dit alles te verwerken.

Maar wij zorgen goed voor de baasjes hoor.  We dagen hun uit voor een spelletje ruw doen. We passen op de blouse van bazinneke terwijl zij zich even opfrist of we liggen gewoon samen en houden alle kanten goed in de gaten.

Voor vandaag is deze blog weer up to date, dus wensen wij jullie nog een fijne avond toe  en te zeggen : slaap zacht en tot het volgende avontuur maar weer.

 

Lemmy & Wodan