2 november : Concentratiekamp Ravensbrück, SU100 tank en monumenten

Het was vandaag een ideaal weertje, geen felle zon, niet warm, wind....  dus konden wij in de auto blijven zitten. En juist daarom besloten de baasjes om vandaag maar even een bezoek te brengen aan het Concentratiekamp  van Ravensbrück.

Ze hadden dat heeeeeel slim uitgekozen want ze hebben daar bijna 4 uur rondgelopen. En nee, schijnt dat ze nog lang niet alles hebben gezien daar. Maar langer wilden ze ons echt niet alleen laten.

Dat had best gemogen hoor, vooraleer ze vertrokken hebben wij eerst ons plasje gedaan, ons pakje gedeponeerd en even goed gerend zodat we moe waren. Daarna nog een slokje water en de auto die in de schaduw onder de bomen geparkeerd stond ging dicht.

En wat dachten jullie nu dat wij gedaan hebben? Geslapen. Yep, toen de baasjes terug aan de auto kwamen lagen wij gewoon bomen door te zagen.

Maar we laten de baasjes natuurlijk geloven dat wij al die tijd Katje goed bewaakt hebben.

 

En dan het bezoek aan het concentratiekamp zelf? Nou ja, dan laten we nu de baasjes aan het woord want wij waren er dus zelf niet bij.

 

 

 

Concentratiekamp Ravensbrück, nr. 1202,  ligt in de buurt van Fürstenberg/Havel en zo’n 85 km. van Berlijn.

In het voormalige vrouwenkamp Ravensbrück zijn door de SS zo’n 132.000 vrouwen, 1.000 vrouwelijke tieners & kinderen, maar ook zo’n 20.000 mannen, gevangen gehouden.

Tussen 1939 en 1945 zijn naar schatting een 30.000 van hen, komende uit méér dan 40 landen omgekomen, vermoord. Er zijn echter bronnen die spreken van 90 à 92.000 slachtoffers. Zij kwamen om door executies, honger of ziekte, maar ook als gevolg van medische experimenten.

Van het oude kamp is nog vrij veel bewaard gebleven, sommige wat vervallen, maar in zoals het destijds was. Andere delen zijn mooi gerenoveerd, houten barakken werden in beton weer opgetrokken opdat ze zo beter bewaard zouden blijven.

Verder staat het hele kamp vol met beelden, herdenkingsbeelden.

 

 

Het meest indrukwekkende, aangrijpende waren de verbrandingsovens. Daar wordt je meer méér dan stil van. Ook al zie je het voor je ogen, het is niet te begrijpen en je ogen worden vochtig.  

Het crematorium van buitenaf gezien.

De verbrandings-as  werd in de Schwedtsee gestort.

Aan de Schwedtsee staat het prachtige monument van de treurende, dragende moeder.

Het kamp, welk gebouwd werd door gevangen, dwangarbeiders uit KZ Sachsenhausen,  bestond oorspronkelijk uit 14 barakken voor gevangenen.

2 barakken deden dienst als ziekenboeg, deze stonden hier.

1 barak die dienst deed als keuken en als wasruimte.

En hier waren de latrines, gewoon gaten in de grond, een balk erover en een gammel afdak.

Hier vlakbij was ook de SS-kantine, onvoorstelbaar gewoon. Mensen konden niet eens ongezien hun behoeftes doen.

Er was hier, naast de gevangenis ook nog een strafblok. Begrijpen, wie het begrijpen kan, dat men op zo'n plaats, waar mensen onder het zware juk van de SS'ers leefden, ook nog een strafblok nodig heeft. 

Daarnaast ook er dan de extra strenge gevangenis met 78 cellen. (We mochten dit gebouw binnen, maar nog steeds met een mondmasker op.) Dit strafcellengebouw werd "de bunker" genoemd.

Op 14 maart 1939, ​​eiste de toekomstige commandant  Max Koegel de toevoeging van detentiecellen. Hij beweerde dat het onmogelijk zou zijn om de orde in het kamp te handhaven als ze, zoals hij zei "deze hysterische heksen en hun koppigheid niet kunnen doorbreken door middel van strikte detentie".

Het interieur van het gebouw was gemodelleerd naar normen van de Pruisische gevangenisarchitectuur, een galerij en een atrium, wat ons voorkwam als traditionele gevangenisstructuur. Maar desondanks de nogal traditionele indeling, vormde het cellengebouw in Ravensbrück een integraal onderdeel van het systeem van willekeurige terreur van het kamp

In elke cel bovenaan is er een permanente herdenkingstentoonstelling. Elke cel bevat het eerbetoon aan de kampgevangenen van een bepaald land, sommige landen hebben meerdere cellen voor hun herdenking.  

0 - 1e cellen, algemene herdenking & getuigenissen van overlevenden

1 -België

2 - Nederland

3 - Luxemburg

4 - Frankrijk

5 - Italië

6 - Griekenland

7 - Spanje

8 - Oostenrijk, het land waar Adolf Hitler geboren werd.

9 - Polen

10 - Noorwegen

11 - Slovenië

12 - Albanië

13 - CCCP / Rusland

14 - Bulgarije

15 - Hongarije

16 - Tsjechoslowakije

17 - Roma's

18 -  Het contrast : De Duitsers, de SS'ers, .......

Rond het kamp stond een 4 meter hoge stenen muur met prikkeldraad, welke nog onder hoogspanning stond.

 

Siemens vestigde 20 fabrieken rond Ravensbrück en had 9 eigen barakken met dwangarbeiders. Zij moesten elke dag om 4 uur opstaan en 12 uur lang werken, alleen op zondag hadden ze vrij.

Er stond ook een fabriek op het terrein zelf.

De gevangenen maakten hier ook uniformen en schoeisel voor de SS, maar evenzeer de bekende krijgsgevangenen plunjes. Ze werkten in de landbouw, de wapenindustrie of in het kamp zelf.

In de fabriekshallen staan vele beelden, beelden die ooit allemaal tentoongesteld waren, in het kamp zelf of elders. Om de beelden en de herinneringen niet te laten verloren gaan, staan ze nu daar opgesteld.

Maar de meest aangrijpende beelden waren, voor ons althans, deze beeldengroep. "Figuren tegen het vergeten". De beelden hebben nagels door hun lijf geslagen, elke nagel heeft een kleur, voor alle vergeten groepen.  Geel voor de Joden, bruin voor de Roma en Sinti, rood voor de kommunisten, roze voor de homosexuelen, enz.....

Vrouwen die te zwak waren werden vaak gebruikt voor medische experimenten, of als ze onbruikbaar waren, gewoon omgebracht.

 

 In 1942 zei de commandant van Ravensbrück dat “het kamp eindelijk vrij was van Joden”.

 

De nazi’s hadden velerlei methoden om mensen uit de weg te ruimen. De kogel, een dodelijke injectie, ophanging, vergassing….. Dit was vooral het lot van de Joodse vrouwen.

Dit hier was de executiegang. Hier werden 100-en vrouwen en meisjes vermoord door de SS. Ze moesten in de gang staan, tegen de muur en blijven staan, wachten tot ze het nekschot kregen.

De levensomstandigen waren vreselijk, getuige hiervan de overlevenden.  Mishandeling en ontbering was dagelijkse kost. Dit door vooral de vrouwelijke SS’ers, meisjes en vrouwen die zich hadden aangediend omdat ze werkloos waren en/of slecht opgeleid. Zij kregen dan hun opleiding in het kamp zelf.

Gevangenen stonden uren in de kou op het appelplein.

Ze kregen zweepslagen of moesten een zware stenen wals rondduwen tot ze erbij neervielen.

Of deze zware wagens, leeg of vol, gewoon met handkracht duwen. Handkracht die ze niet meer bezaten.

Ze sliepen met 2.000 in barakken die gebouwd waren voor 250 mensen, genoodzaakt om met 3 of vier één bed te delen of op de grond te slapen.

 

Kinderen die aankwamen werden meteen gescheiden van hun moeder en indien mogelijk meteen ingezet als dwangarbeiders. De baby’s die er werden geboren, werden verdronken of gewoon in een kamer achtergelaten tot ze stierven. Ook zijn er getuigenissen die vertellen dat kinderen levend in de ovens werden gegooid of levend begraven werden, anderen werden ook gebruikt voor medische experimenten. De SS deinsde voor niets terug.

 

We kwamen ook nog even tot aan de verlaten spoorlijn en de treinwagon, maar die kant zijn we niet verder op gegaan.

Ook de site van de andere Siemens fabrieken zagen we van ver.

Maar vanop die plaats konden we ons wel een mooi beeld vormen van de grootsheid van het kamp. Want ginder zijn de gebouwen die we effectief bezochten.

En zo ging het verder langs nog een goed bewaard gebleven wachttoren die helemaal achter op het terrein staat.

En we keerden zo stilletjes aan terug naar het begin van het kamp.

Met onderweg nog deze gedenkplaats die ook weer heel ingrijpend is. Hier werd ooit een tent neergezet om de vele mensen op te vangen die het kamp binnen kwamen. Een tent naar de dood, naar ontbering en ellende.

De dode bomen die er rond staan maken alles alleen maar troostelozer.

Op pancartes rondom het gedenkteken staan de getuigenissen, verhalen van overlevenden.

Vandaar ging het naar een andere herdenkingsplaats, een plaats die een beetje doet denken aan een kerkhof. Het vermoeden is ook dat daar vele mensen begraven liggen.

Deze muur, een afscheidingsmuur tussen het feitelijke concentratiekamp en het meer, maar ook met de verblijfplaatsen van de SS-bewakers en officieren.

Op deze muur staan de namen van alle landen waarvan mensen in het concentratiekamp hebben gezeten.

Aan het einde van de muur staan nog deze beelden.  En de gedenksteen.

Deze beelden staan recht tegenover het crematorium. 

Het bezoek binnen in het concentratiekamp zelf is voorbij. Maar toch valt er nog veel te zien. Vooral het verschil tussen het leven van de SS-ers en dat van de krijgsgevangenen. En dat allemaal net aan de rand van het kamp.

Het hoofdkwartier van de SS.

De gebouwen waarin de garages zich bevonden, maar ook een plaats voor telefoon en telegraaf, een plaats voor workshops, enz...

De gevangen werden ook ingezet voor de bouw van de ruime villa’s, vlak naast het kamp, deze waren bestemd voor de bewakers van het kamp.

En dan, misschien nog het grootste contrast.  De woning van kampcommandant Max Koegel. Het is vreselijk om te zien in wat voor een luxe zij leefden, en dit met het zicht op het kamp. Hij kon van daarboven uit alles in de gaten houden.

Er doen ook verhalen de ronde van overlevenden, dat hij, vanop het balkon van zijn huis, zijn nieuwe wapens uit probeerde. Dit door gewoon te schieten op gevangen die in het kamp rond liepen. Gewoon, willekeurig, alsof men op dieren schiet.  Of wanneer iedereen op de appelplaats stond, kon het zomaar ineens zijn dat er iemand omviel, een gat in het hoofd. Koegel die oefende. 

Zijn vrouw Anna Koegel, haar handtasje is er te bezichtigen, met gouddraad gemaakt. Het is allemaal moeilijk te bevatten als je weet dat enkele meters verder honger, ontbering, mishandeling, moord, dagelijkse kost was.

 

 

In deze woning staan nu ook nog borden met de hierarchie van de SS, wie er allemaal in het kamp werkte, de vrouwen van de SS'ers en zo meer. Te veel en te gruwelijk.

Op 27 en 28 april 1945 trommelde de SS allen die nog enigszins konden lopen op om te beginnen aan de beruchte ‘dodenmarsen’, dit in noordwestelijke richting.  Langs de route lagen duizenden lijken.

Op 30 april 1945 werd het kamp bevrijd door het Sovjetleger, op diezelfde dag bevrijdden de Russen ook de overlevenden van de dodenmars. In de weken daarna stierven nog velen aan de gevolgen van de ontberingen tijdens hun verblijf in het kamp.

 

De Russen hebben een groot deel van het kamp vernietigd, deels uit woede en onmacht om wat ze daar aantroffen. Toch is er nog vrij veel te zien.

En vanaf hier mogen wij het terug overnemen, want ja, hier waren we er weer bij. Dit hebben we samen mogen beleven.

 

Deze indrukwekkende beeldengroep “Müttergruppe Ravensbrück”                       staat langs de weg naar KZ Ravensbrück.

 

 

Op dezelfde toegangsweg naar concentratiekamp Ravensbrück, iets verderop  staat deze Sovjet SU-100 (Samokodnaja Ustanowka = gemotoriseerd kanon) tankjager uit de 2e WO. Deze had een 100 mm kanon aan boord. Er werder zo’n 3.000 stuks geproduceerd waarvan er nog steeds in het Sovjetleger in gebruik zijn/waren. Alleszins tot eind jaren 70 waren ze nog volop in dienst.

 

 

 Het monument  herdenkt de Sovjet gevallenen in de regio, maar eveneens zegt de gedenksteen dat de Soldaten van het Rode Leger herdacht worden voor hun actie met het bevrijden van het KZ Ravensbrück.

En dan weer even verder richting het Concentratiekamp staat deze gedenkmuur met de tekst : Ter herdenking van al onze kameraden die, gedwongen door de SS, hun leven lieten bij het aanleggen van deze straat. 

Vandaaruit reden we weer richting de camping, maar niet zonder Ravensbrück helemaal achter ons te laten. We bezochten nog een “Erinnerungsstätte”, een hut dit naar 2 gebeurtenissen verwijst.

Enerzijds naar de dodenmars die hier langs kwamen. De hut staat hier van het begin van  de "Path of Remembrance".

Als 2^e : Toen de nabijgelegen munitiefabriek werd opgeblazen, vluchtten de SS-bewakers. Met de hulp van de inwoners van Drewin en Barenbruch konden de vrouwen die daar werkzaam waren terug keren naar hun thuisland.

 

 

 

Daarna gingen we in die streek nog snel ene cache loggen, die lag per toeval ook weer aan een monument. 

En we namen nog een paar andere caches mee, kwestie om even de zinnen te verzetten en weer wat vrolijker te worden. Maar die waren niet zo heel speciaal, dus geen foto's.

Maar dan opeens werd er besloten om maar snel weer naar huis te keren want ondertussen woedde er een storm, het regende en de lucht was dreigend. En gelukkig dat we weer op de camping waren want het was heftig. Zo kon baasje nog het één en ander verstevigen, terwijl bazinneke alles wat gaan vliegen was weer bij mekaar sprokkelde en alles wat veilig binnen kon, binnen te zetten. En de losgekomen stang werd ook weer bevestigd.

Na ons buikje vol gegeten te hebben en nog een laatste wandeling in de storm, gingen we slapen in een schuddende en bevende caravan.

 

 

---------------------------------------------

Vandaag is het hier rust, een dagje bekomen, maar dat hadden we de dag voor we Ravensbrück bezochten ook al gedaan. Toen zijn we nog wel ene paar caches gaan loggen, maar gewoon even om weg te zijn. 

Op de camping genoten we vooral van mekaar, dit was trouwens nog in de ochtend, bazinneke haar haartjes hadden nog geen kam gezien, maar dat maakt voor ons niks uit.

Maar ook van de mooie kleuren van de avondzon.

En dat zonneke, dat zorgde ervoor dat het leek alsof mijn buikje  in brand stond, maar het was wel lekker toen het er zo warmpjes op scheen.

Ow ja, en ook nog even vertellen dat we nog zeker een weekje langer hier aan het meer blijven logeren. Het is hier zo leuk wandelen voor ons, we kunnen lekker los en in het water. Dus..... Joepieeeejeeeee, de avonturiers blijven nog zeker tot 13 november in Sommersdorf.

Morgen beleven we vast weer nieuwe avonturen, dat is gewoonlijk toch zo na een dagje rust. Maar wat dat zal zijn? Dat zien en horen we nog wel. 

En dan vertellen we het jullie weer helemaal.

Groetjes van ons, Lemmy en Wodan, de 2 avontuurlijke Meerpaaltjes.